W sercu Watykanu, pod wzniosłą kopułą Bazyliki św. Piotra, znajduje się jeden z najbardziej wymownych symboli władzy papieskiej i sukcesji apostolskiej: Katedra św. Piotra. Ten niezwykły artefakt, będący zarówno fizyczną relikwią, jak i głębokim symbolem duchowym, opowiada historię obejmującą prawie dwa tysiąclecia chrześcijaństwa.
Monumentalny brązowy tron, który dziś przyciąga wzrok odwiedzających, jest w rzeczywistości barokowym arcydziełem stworzonym przez Giana Lorenzo Berniniego między 1647 a 1653 rokiem. Jednak wewnątrz tej wielkiej konstrukcji znajduje się coś znacznie starszego i skromniejszego: drewniany tron, który od wieków pobudza wyobraźnię wiernych.
Drewniany tron, znany po łacinie jako Cathedra Petri, reprezentuje jedno z najbardziej fascynujących połączeń wiary, historii i tradycji w Kościele katolickim. Choć wczesna tradycja sugerowała, że mógł być używany przez samego św. Piotra, współczesne badania naukowe i niedawne prace konserwatorskie pomogły nam lepiej zrozumieć jego prawdziwe pochodzenie i znaczenie.
Drewniany tron zamknięty w brązowym arcydziele Berniniego był w rzeczywistości darem od cesarza Karola Łysego dla papieża Jana VIII w 875 roku. Analiza naukowa drewna i dekoracji z kości słoniowej sugeruje, że najstarsze części tronu pochodzą z około VI wieku. Chociaż datowanie wyraźnie wskazuje, że fizyczny tron powstał długo po czasach św. Piotra, jego znaczenie wykracza poza jego materialny wiek.
Tron zdobią rzeźbione panele z kości słoniowej przedstawiające dwanaście prac Herkulesa, znaki zodiaku i sceny historyczne. Te elementy dekoracyjne, w połączeniu ze stylem konstrukcji tronu, sugerują, że pierwotnie mógł to być tron królewski, później przekształcony i podarowany papiestwu. Ta transformacja z użytku świeckiego na sakralny odzwierciedla zdolność wczesnego Kościoła do adoptowania i uświęcania elementów kultur, z którymi się stykał.
W 1666 roku, po dziesięciu latach żmudnej pracy, Bernini ukończył swoje brązowe arcydzieło mające chronić i eksponować starożytny drewniany tron. Barokowa oprawa jest czymś więcej niż zwykłą ochroną – to teologiczne oświadczenie odlane w brązie i złocie. Cztery masywne brązowe figury doktorów Kościoła wydają się podtrzymywać tron: święci Ambroży i Augustyn reprezentujący Kościół Zachodni oraz święci Atanazy i Jan Chryzostom reprezentujący Kościół Wschodni.
Nad tronem Bernini stworzył owalne okno otoczone aniołami, z Duchem Świętym przedstawionym jako gołębica w alabastrowym szkle. Cała kompozycja zdaje się unosić na chmurach i promieniach światła, sugerując boskie wsparcie dla nauczycielskiego autorytetu papiestwa.
W historycznym rozwoju wydarzeń, rok 2024 zaznaczył się jako pierwszy od 150 lat moment, kiedy starożytny drewniany tron został publicznie wystawiony podczas szeroko zakrojonych prac restauracyjnych zarówno pomnika Berniniego, jak i słynnego baldachimu bazyliki. Ten projekt konserwatorski, sfinansowany przez Rycerzy Kolumba kosztem 700 000 euro, pozwolił nowym pokoleniom połączyć się z tym potężnym symbolem władzy papieskiej.
Kościół corocznie obchodzi Święto Katedry św. Piotra 22 lutego, tradycję sięgającą około 1600 lat. To święto celebruje nie tylko fizyczny tron, ale to, co reprezentuje: władzę nauczycielską św. Piotra i jego następców oraz jedność Kościoła pod papieskim przewodnictwem.
Tron służy jako potężna metafora władzy papieskiej i urzędu nauczycielskiego. W starożytnej kulturze rzymskiej nauczyciele nauczali siedząc, a sędziowie wydawali wyroki z krzesła. W ten sposób tron stał się symbolem władzy i przywództwa. Kiedy Jezus dał Piotrowi klucze do królestwa niebieskiego (Mateusz 16:18-19), ustanowił władzę nauczycielską, która miała trwać poprzez następców Piotra.
Łacińskie słowo oznaczające krzesło, "cathedra", dało nam termin "katedra" – kościół, w którym znajduje się krzesło lub tron biskupa. Gdy Papież przemawia "ex cathedra" (z katedry) w sprawach wiary i moralności, doktryna katolicka głosi, że przemawia z autorytetem samego Piotra.
W naszej nowoczesnej erze szybkich zmian społecznych i kwestionowania tradycyjnego autorytetu, Katedra św. Piotra pozostaje potężnym symbolem ciągłości i stabilności. Przypomina wierzącym, że autorytet Kościoła nie opiera się wyłącznie na ludzkiej mądrości, ale na boskiej instytucji i przewodnictwie.
Tron służy również jako symbol jedności w podzielonym świecie. Podobnie jak pomnik Berniniego pokazuje zarówno wschodnich, jak i zachodnich Ojców Kościoła podtrzymujących tron, reprezentuje uniwersalny charakter Kościoła i jego rolę w jednoczeniu różnych ludów i kultur pod jedną wiarą.
W Bazylice św. Piotra Katedra św. Piotra zajmuje wyjątkowe, prominentne miejsce. Znajdując się w apsydzie, służy jako punkt centralny, który kieruje wzrok ku niebu, tworząc wizualne połączenie między ziemią a niebem, między ludzkim autorytetem a boską inspiracją.
Program artystyczny otaczający tron – w tym dramatyczne wykorzystanie światła przez Berniniego, pozycjonowanie Ojców Kościoła i unoszące się anioły – tworzy teatralną prezentację, która doskonale ucieleśnia barokową wrażliwość, jednocześnie przekazując głębokie prawdy teologiczne.
Współczesna nauka nadal odkrywa nowe szczegóły dotyczące zarówno drewnianego tronu, jak i jego barokowej oprawy. Niedawne badania ujawniły wcześniej nieznane szczegóły dotyczące konstrukcji tronu, źródeł jego materiałów oraz praktyk warsztatowych Berniniego i jego zespołu.
Prace konserwatorskie dostarczyły również nowych informacji o historii tronu. Dokładne badanie śladów narzędzi, układu słojów drewna i technik konstrukcyjnych pomogło naukowcom lepiej zrozumieć jego ewolucję w czasie oraz różne naprawy i modyfikacje, jakim został poddany.
Gdy Kościół kroczy naprzód w XXI wieku, Katedra św. Piotra pozostaje potężnym symbolem ciągłości pośród zmian. Jej niedawna restauracja i publiczne wystawienie pokazują nieustającą aktualność tego starożytnego symbolu dla współczesnych wierzących i jego znaczenie w utrzymywaniu połączeń między przeszłością a teraźniejszością.
Tron przypomina nam, że choć papieże przychodzą i odchodzą, sam urząd – i reprezentowana przez niego władza nauczycielska – pozostaje stały. W świecie szybkich zmian i niepewnej przyszłości stoi jako świadectwo trwałej natury wiary i nieustającej roli autorytetu duchowego w sprawach ludzkich.
Katedra św. Piotra reprezentuje znacznie więcej niż kawałek starożytnych mebli czy barokowe arcydzieło. Ucieleśnia ciągłość władzy apostolskiej, jedność Kościoła i boskie przewodnictwo obiecane Piotrowi i jego następcom. Zarówno jako fizyczny artefakt, jak i symbol duchowy, nadal inspiruje i naucza, przypominając nam o fundamentach, na których stoi Kościół katolicki, i autorytecie, który prowadzi go w przyszłość.
